KRYWE
Rezerwat Przyrody „Krywe” powstał w roku 1991. Obszar chroniony o powierzchni 511,73 ha położony jest w gminie Lutowiska, w powiecie bieszczadzkim.Rezerwat należy do największych w polskich Bieszczadach. Utworzono go po obu stronach przełomowego odcinka Sanu, pomiędzy ujściem potoku o nazwie Hulski, a mostem w Rajskiem. Oficjalnie jest to rezerwat krajobrazowy, jednak jego głównym celem jest ochrona ostoi węża Eskulapa. Jest to jedno z niewielu miejsc w kraju chroniące naturalną populację tego gada.
Dolina rzeki San pod Otrytem i rezerwat „Krywe” tworzą najważniejszy w Bieszczadach korytarz ekologiczny, czyli trasę migracyjną rozmaitych taksonów, przede wszystkim zwierzęcych. Dzięki stosunkowo łagodnemu klimatowi lokalnemu jest to jedno z najważniejszych w tej części Karpat zimowisk dużych kopytnych, głównie jelenia.
Krywe, fot. J.Szarek
Krywe, fot. A.Krzykwa
Krywe, fot. A.Krzykwa
„Krywe” to rezerwat ścisły i wstęp do niego jest zabroniony, ale jego osobliwości możemy podziwiać wędrując leśną dróżką wzdłuż Sanu, przy samej granicy rezerwatu. Rozpoczynając wyprawę w Sękowcu już po kilkuset metrach wychodzimy na wielką łąkę, z której doskonale widać połoniny. W obrębie doliny często polują ptaki drapieżne: orły przednie, orliki krzykliwe, myszołowy, jastrzębie, krogulce oraz puszczyki zwyczajne i uralskie. Nad wodą możemy zobaczyć bociany czarne, pliszki górskie i pluszcze. Liczne są dzięcioły: zielonosiwy, czarny, pstry duży, pstry średni, białogrzbiety. W sumie odnotowano tu blisko 80 gatunków ptaków.
Wędrując dalej docieramy do nieczynnego kamieniołomu. Niestety, choć droga biegnie blisko Sanu, niewiele jest tu dobrych miejsc widokowych. Najciekawsze to bez wątpienia wysoka skarpa naprzeciw dawnej wsi Tworylne. Ze zbudowanej tam platformy widokowej oglądać można piękny przełom Sanu. Mając szczęście można zobaczyć dzikie zwierzęta przechodzące przez rzekę.
Przez cały rok w rejonie rezerwatu przebywa stado żubrów, które podczas śnieżnych bieszczadzkich zim jest dokarmiane przez miejscowych leśników. Przez rezerwat prowadzą szlaki wędrówek jeleni, saren, łosi i wilczych watach. Można się też natknąć na tropy niedźwiedzia, rysia, żbika i kuny leśnej. W rejonie tym występuje jedyne znane w Bieszczadach stanowisko nietoperza – podkowca małego. W dolinie Sanu pod Otrytem jest niemal pewne żerowanie innych gatunków nietoperzy: nocka dużego, mroczka pozłocistego, karlika malutkiego, borowca wielkiego i gacka szarego.
Dolina Sanu na terenie rezerwatu to jedno z najlepiej nasłonecznionych miejsc w Bieszczadach. Występują tu wszystkie gatunki polskich węży z jedynym rodzimym dusicielem – wężem Eskulapa, który zamieszkuje obszary Europy Południowej, a Bieszczady są jednym z najbardziej na północ wysuniętych jego stanowisk. „Eskulap” czasami dorasta nawet do 2 metrów, osiąga grubość nadgarstka dorosłego mężczyzny. Ubarwiony jest bajecznie: na grzbiecie szarozielony, brązowy lub granatowy, od spodu jasnożółty. W tyle głowy ma dwie jasnożółte plamy. Nie jest jadowity, a swoje ofiary, którymi najczęściej są gryzonie, gady, płazy i małe ptaki – dusi. Wąż Eskulapa doskonale wspina się po drzewach i czasami możemy zobaczyć go, jak zwisa z gałęzi. Oprócz węża Eskulapa jest to miejsce występowania prawdopodobnie wszystkich przedstawicieli bieszczadzkiej herpetofauny (7 gatunków gadów i 6 płazów): gniewosza plamistego, żmii, zaskrońca, padalca, jaszczurki zwinki i jaszczurki żyworodnej oraz traszki górskiej, endemicznej traszki karpackiej i wyjątkowo tu licznej salamandry plamistej, kumaka górskiego, ropuchy zwyczajnej i żaby trawnej.
Ważnym elementem rezerwatu jest bogata flora z 22 skupiskami roślinnymi. Wyróżnia się w nich ok. 400 gatunków roślin, w tym 44 typowo górskie i 26 chronionych.
Bocian czarny, fot....
Dzięcioł duży, fot....
Salamandra plamista,...