Południowo-wschodnia Polska to jeden z najcenniejszych przyrodniczo obszarów w Europie z dużymi kompleksami leśnymi. Podkarpackie należy do najbardziej zalesionych regionów w Polsce. Lasy zajmują ponad 37 procent powierzchni województwa, a w Magurskim Parku Narodowym aż 96 procent. W południowej, górzystej części regionu, znajdziemy sporo leśnych ostępów przypominających prastarą pierwotną puszczę karpacką. Na tym terenie przeważają lasy bukowe i jodłowe. Wielkie lasy porastają także północną, równinną część województwa. To Puszcza Sandomierska. Dawniej także tutaj dominowały buki i jodły. Dziś jednak rosną tu głownie bory sosnowe. Historia tych ziem związana jest z wykorzystaniem drewna i innych darow lasu.

PRZYKŁADY DRZEW I KRZEWÓW:

Wawrzynek wilczełyko,...

WAWRZYNEK WILCZEŁYKO Daphne mezereum

Jest rośliną rzadką. Kwitnącą można już zaobserwować w lutym. Choć cała roślina jest silnie trująca, owoce są zjadane przez 10 gatunków ptaków, m.in. jarząbka zwyczajnego, grubodzioba zwyczajnego czy piegżę. Zjedzenie 10-12 dojrzałych owoców może spowodować śmierć dorosłego człowieka.

Kłokoczka południowa,...

KŁOKOCZKA POŁUDNIOWA Staphylea pinnata

Występuje często na pogórzu: w lasach i zagajnikach, rzadko przekracza tereny powyżej 520 m n.p.m. Kłokoczka była krzewem świętym dla Słowian, Celtów i Germanów. Sama nazwa gatunku wywodząca się od słowa kłokotania, czyli charakterystycznego dźwięku, jaki wydają nasiona w torebce na wietrze. Św. Jan z Dukli robił z twardych nasion różańce.

Kalina koralowa, fot....

KALINA KORALOWA Viburnum opulus

Jest rośliną leczniczą stosowaną głównie w leczeniu chorób kobiecych. W tradycjach słowiańskich jest częstym motywem pieśni ludowych, przewija się w tradycjach związanych z weselami, symbolizując młodość i niewinność. Kwitnie na przełomie maja i czerwca, potem wykształcają się piękne krwistoczerwone owoce. Jesienią liście pięknie się wybarwiają.

Bez czarny, fot....

BEZ CZARNY Samucus nigra

W Polsce jest gatunkiem pospolitym. W nazewnictwie ludowym zwany hyćką. Krzewy bzu czarnego dożywają ponad 25 lat. Rozsiewane są przez liczne gatunki ptaków, które zjadają owoce, nie trawią jednak nasion (takie zjawisko nazywane jest ornitochorią). Właściwości lecznicze przypisuje się kwiatom oraz dojrzałym owocom.

Dzika różna, fot....

DZIKA RÓŻA Rosa canina

Jest gatunkiem pospolitym, ale wyjątkowo znaczącym w kulturze, tradycji i lecznictwie. Stosowana była kiedyś jako lek na wściekliznę, stąd jej angielska nazwa dog-rose. Konfiturą z płatków nadziewa się pączki. Z owoców wytwarza się dżemy, soki, syropy i koncentraty witaminowe czy aromatyczne herbaty.

Leszczyna pospolita,...

LESZCZYNA POSPOLITA Corylus avellana

W rzadkich lasach liściastych stanowi najwyższą część podszytu, występuje również w zaroślach śródpolnych, zaroślach nadwodnych oraz na suchych stokach. W Polsce jest uprawiana głównie amatorsko. Orzechy laskowe stanowiły ważny element diety Bojków. Orzechy tarte z miodem są tradycyjnym lekiem przeciw kaszlowi, polecane są również osobom intensywnie pracującym umysłowo i przemęczonym.

Jarzębina pospolita,...

JARZĘBINA POSPOLITA Sorbus aucuparia

Jarząb pospolity, zwany popularnie jarzębiną, należy do jednych z najbardziej znanych drzew charakterystycznych dla naszego krajobrazu. W związku z tym, że owoce wiszą na drzewie bardzo długo, bo od lata aż do końca zimy, są jednym z głównych pokarmów wielu ptaków. Kwiaty i owoce są surowcem lekarskim. Jest rośliną długowieczną – dożywa nawet do 100 lat!

Dąb szypułkowy, fot....

DĄB SZYPUŁKOWY Quercus robur

Spośród niewielu drzew to właśnie dąb zasługuje na miano drzewa królewskiego. Jednak po dawnych puszczach dębowych pozostały jedynie liczne nazwy, np. Dąbrówka, Dębowiec, Dębica i inne. Mocno obecny w kulturze. Uważany kiedyś nawet ze święte drzewo symbolizujące siłę, długowieczność i nieśmiertelność. Chyba żadne drzewo nie doczekało się tylu poetyckich odniesień co właśnie dąb. Najgrubszym dębem na Podkarpaciu jest 600-letni dąb „Poganin” w Węglówce. Szkoda, że liście naszego dębu nie widnieją na polskich monetach, zamiast liści obcego dębu czerwonego.

Grab zwyczajny, fot....

GRAB POSPOLITY Carpinus betulus

Grab na Podkarpaciu jest również pospolitym drzewem, o czym świadczyć mogą nazwy wielu miejscowości, takie jak Grabownica, Grabówka, Grab czy inne nazwy terenowe. Najbardziej okazałym grabem na Podkarpaciu jest ten rosnący w Nadleśnictwie Baligród, o statusie pomnika przyrody, który ma w obwodzie 373 cm. A. Mickiewicz w „Panu Tadeuszu” pisał, że grab to „mąż” brzozy – w każdym razie należy do rodziny brzozowatych (stąd w nazwie łacińskiej drugi człon – betulus).

Jodła pospolita, fot....

JODŁA POSPOLITA Abies alba

Na Podkarpaciu jodła zajmuje trzecie miejsce wśród drzew leśnych pod względem zajmowanej powierzchni. Rzeczywiście w górskich okolicach stanowi trzon drzewostanów. Jodła rośnie jednak bardzo powoli, szczególnie przez pierwsze 20 lat w cieniu starego drzewostanu. Cennym produktem jodły jest miód spadziowy – w 2007 r. miód ze spadzi jodłowej na Podkarpaciu został nawet wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych. Warto wspomnieć, że jodła posłużyła za materiał do odbudowy spalonej w 2006r. cerkwi w Komańczy, a kiedyś podobno posłużyła do budowy konia trojańskiego. Dziś najbardziej kultową jodłą jest „Lasumiła” w Nadleśnictiw Baligród.

Lipa, fot. M.Jedynak

LIPA DROBNOLISTNA i SZEROKOLISTNA Tilia sp.

Lipa jest chyba najbardziej lubianym drzewem przez poetów. Pisał o niej J. Kochanowski, A. Mickiewicz, W. Pol, L. Staff, J. Harasymowicz i wielu innych wybitnych. Jej obecność silna jest również w pieśniach ludowych, a wśród nich najbardziej znana: Z tamtej strony jeziora, stała lipka zielona... W Polsce występują dwa gatunki: lipa drobnolistna i szerokolistna. Kwitnące lipy ściągają całe roje pszczół w lipcu (stąd właśnie nazwa miesiąca). Właśnie napar z kwiatów lipy jest najlepszy na przeziębienie. Kiedyś zwyczajem było sadzanie lipy koło domu, gdy urodziła się córka.

Brzezina, fot. A.Gancarz

BRZOZA BRODAWKOWATA Betula pendula 

Buk pospolity, fot....

 BUK POSPOLITY Fagus sylvatica

Drzewo, które najbardziej kojarzone jest z Karpatami, gdzie często tworzy lite drzewostany. Stąd też w Bieszczadach można znaleźć chyba najwięcej nazw terenowych wywodzących się od tego drzewa, np. Bukowica, Bukowiec, Buk, Bukowe Berdo, Połonina Bukowska, Przełęcz Bukowska i inne. Z drzewa bukowego wypalano węgiel drzewny, wyrabiano smołę drzewną i potaż. Dla mieszkańców gór był drzewem magicznym – wiosną zwiastował rozpoczęcie wypasów na połoninach, natomiast na jesień, kiedy buki się czerwieniły – hasło do zejścia w doliny. Buki obecne były w poezji, też tej śpiewanej. Już Wolna Grupa Bukowina śpiewała o domu bukowym koniecznie…