Pogórze Przemyskie jest położonym najdalej na wschód w Polsce mezoregionem pasma pogórzy i jednocześnie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Jego północną i zachodnią granicę wyznacza rzeka San. Na zachodzie Pogórze Przemyskie graniczy z Pogórzem Dynowskim, na południu z Górami Sanocko - Turczańskimi, na północnym wschodzie z Płaskowyżem Sańsko - Dniestrzańskim. Na wschodzie jego granicę stanowi umownie granica z Ukrainą.

Dolina Sopotnika (fot. M.Pociask)

Najwyższym wzgórzem północnej części Pogórza jest Kopystańka (541 m n.p.m.), natomiast południowej, a zarazem całego Pogórza Przemyskiego - Suchy Obycz (618 m n.p.m.)

Kopystańka (fot. K. Hulinka)

Pogórze Przemyskie rozciąga się w dorzeczu Sanu i jego największego prawobrzeżnego dopływu Wiaru. Jedynie południowo-wschodni skrawek leży w dorzeczu Strwiążu, należącym do zlewiska Morza Czarnego. Charakterystyczną cechą sieci wodnej Pogórza, zwłaszcza w części południowej, jest regularny układ, odpowiadający rusztowemu układowi grzbietów: długie odcinki równoległe do grzbietów, wiodące szerokimi dolinami o łagodnym spadku, oraz prostopadłe do nich, krótkie odcinki przełomowe. Ważniejszymi dopływami Sanu są: Olszanica, potok Tyrawski, Jawornik i Stupnica.

Wiar w Posadzie Rybotyckiej (fot. K. Hulinka)

Dominującymi elementem pogórzańskiego krajobrazu są lasy, zajmujące ponad 50% powierzchni regionu. Króluje zespół buczyny karpackiej, ze znaczną domieszką jodły, a mniejszą świerka, jaworu i wiązu górskiego. Najpiękniejsze lasy bukowo-jodłowe podziwiać można w masywie Suchego Obycza (rezerwat Turnica), w rejonie Korzeńca i Cisowej (rezerwat Krępak) oraz w paśmie Chwaniowa (rezerwat Chwaniów). Szczególnie cenny jest las turnicki – szczątek pierwotnej puszczy karpackiej, w którym można spotkać ponad dwustuletnie jodły. W lasach około Kalwarii Pacławskiej znajduje się stanowiska cisa.

Widok z połoninek kalwaryjskich na Ukrainę (fot. M. Pociask)

Flora naczyniowa tego obszaru jest bardzo bogata – występuje tu ponad 900 gatunków roślin. Na suchych, bezleśnych wzgórzach na południowy wschód od Przemyśla występują zespoły roślinności kserotermicznej (ciepłolubnej), przypominające swym składem stepy ukraińskie.

Murawy kserotermiczne (fot. M. Pociask)

Zawilec wielkokwiatowy (fot. M.Pociask)

Kompleksy leśne południowej części Pogórza są ostoją dużych zwierząt leśnych, m.in. jelenia, dzika, sarny, wilka i rysia. Z ptaków rzadki i wymierających: orzeł przedni, orlik krzykliwy, dzięcioł trójpalczasty i białogrzbiety, puchacz, bocian czarny i żołna. Żyje tutaj również traszka karpacka – karpacki endemit.

Dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego i walorów krajobrazowych Pogórza Przemyskiego i Dynowskiego wyznaczono wiele obszarów chronionych. Na Pogórzu Przemyskim utworzono parki krajobrazowe Pogórza Przemyskiego, Gór Słonnych (tutaj tylko niewielki fragment, przeważająca część parku znajduje się na terenie Gór Sanocko-Turczańskich).

Krajobraz Pogórza Przemyskiego (fot. M. Pociask)

W związku z obecnością cennych w skali Europy siedlisk oraz gatunków ujętych w dyrektywach siedliskowej i ptasiej utworzono tu kilka obszarów Natura 2000. Obszarami specjalnej ochrony ptaków są: Pogórze Przemyskie i Góry Słonne, zawierające w swoich granicach specjalne obszary ochrony siedlisk – odpowiednio Ostoję Przemyską i Góry Słonne.

Powszechna jest opinia, że Pogórze Przemyskie to jeden z najlepiej zachowanych pod względem przyrodniczym fragment polskich pogórzy karpackich. Mimo iż niemal cała jego powierzchnia objęta jest przynajmniej jedną z wymienionych wyżej form ochrony obszarowej, nadal wielu znawców tematu uważa, że nie jest to dostateczne zabezpieczenie tutejszego dziedzictwa naturalnego. Stąd we wschodnim, najcenniejszym fragmencie Pogórza Przemyskiego proponuje się utworzenie Turnickiego Parku Narodowego. Zgodnie z opinią Państwowej Rady Ochrony Przyrody za utworzeniem parku przemawiają m.in. wyższe walory regionu od walorów niektórych już istniejących parków narodowych (np. Gorczańskiego, Magurskiego czy Gór Stołowych) oraz brak w Polsce parku reprezentującego wartości przyrodnicze Pogórza Karpackiego.

Zachodzące słońce na Pogórzu (fot. M. Pociask)

Obszar ten to pogranicze dwóch narodów, o burzliwej historii, gdzie piętno odcisnęły lata powojenne 1945-1947, które stanowią kres kultury tworzonej tu przez wieki. Paradoksalnie, wysiedlenia ludności ukraińskiej z wielu wsi spowodowały, że opuszczone doliny, pola uprawne, sady – zdziczały. I dziś stanowią o sile i pięknie przyrody Pogórza.

Paportno (fot. M. Pociask)

Zapraszamy do galerii zdjęć POGÓRZE PRZEMYSKIE