ORLIK KRZYKLIWY Clanga pomarina

Orlik krzykliwy to duży, wędrowny ptak szponiasty żyjący w Europie Środkowej, na Bliskim Wschodzie i w Indiach. Udana obserwacja orlików zależy od tego, kiedy wyruszymy w teren oraz jak się przygotujemy. Ptaki przylatują do Polski na początku kwietnia i są u nas do września. Na obserwację wybieramy pogodne, słoneczne dni, wówczas łatwiej dostrzec orliki krążące nad żerowiskiem.

Liczebność
Centrum populacji lęgowej orlików obejmuje Europę Środkowo-Wschodnią. Liczebność tego gatunku oceniana jest na 13–16 tys. par, z czego ponad 80% populacji orlików krzykliwych skoncentrowane jest na terenie Białorusi, Litwy, Łotwy, Polski i Rumunii. Poza Europą gatunek występuje na Bliskim Wschodzie oraz w Rosji. Beskid Niski uznawany jest obecnie za jedną z najważniejszych ostoi orlików krzykliwych w Unii Europejskiej.

Opis gatunku

• Masa ciała: do 1600 g
• Długość ciała: 61–66 cm
• Rozpiętość skrzydeł: 145–168 cm
• Dymorfizm płciowy: słabo zaznaczony, samice nieznacznie większe od samców
• Odżywianie: mięsożerca, drapieżnik
• Tryb życia: wędrowny
• Długość życia: 8–10 lat

Biologia i ekologia
Orlik krzykliwy, podobnie jak większość krajowych ptaków szponiastych gniazduje w lasach. Preferuje lasy mieszane w wieku powyżej 80 lat. Gniazdo jest najczęściej doskonale zamaskowane, a nierzadko wręcz niewidoczne z ziemi. Z uwagi na dość znaczne rozmiary ciała orliki preferują lasy wielopiętrowe o dość rozrzedzonej strukturze. W warunkach Beskidu Niskiego i Bieszczadów preferują buczynę karpacką z udziałem jodły. Większość gniazd orlików budowana jest na jodłach, w górach najczęściej w bliskiej odległości od potoków. Ważnym elementem składowym terytorium, nierzadko nawet decydującym o atrakcyjności danego miejsca i rozmiarach rewiru, jest żerowisko. W Polsce orliki krzykliwe najchętniej polują w mozaikowo ukształtowanym krajobrazie rolniczym obfitującym w miedze, płaty nieużytków i śródpolnych mokradeł. W dolinach rzek i w górach łowiskami są półnaturalne łąki. Pożywieniem orlika są głównie gryzonie, rozmnażające się szczególnie intensywnie na granicach różnych siedlisk. Do podstawowego składu pokarmu orlików należą owady, gryzonie, płazy i gady. Piesze przeczesywanie terenu jest jedną z trzech podstawowych technik łowieckich, najrzadziej przez ten gatunek wykorzystywaną. Najczęściej orlik krzykliwy poluje z lotu. Wcześnie rano lub pod wieczór, z uwagi na brak prądów wznoszących, ptaki polują z zasiadki. Orlik krzykliwy jest gatunkiem wędrownym i przeciętnie 6 miesięcy spędza na przelotach oraz zimowiskach położonych w środkowej i południowej Afryce. Przystępuje do rozrodu w wieku 4–5 lat (rzadko 3). Zniesienia złożone są najczęściej z 2 jaj, ale odchowuje się prawie zawsze tylko jedno pisklę. Młode odlatują na zimowiska z rodzicami, ale później migrują niezależnie.

Ochrona i zagrożenia
Do najważniejszych zagrożeń orlików należą odstrzały w trakcie migracji, głównie na terytorium Bliskiego Wschodu. Na lęgowiskach najistotniejszymi zagrożeniami są niekorzystne zmiany środowiskowe oraz rosnąca penetracja ludzka powodująca płoszenie ptaków w sezonie lęgowym. W Beskidzie Niskim i Bieszczadach zmiany środowiskowe powodowane są głównie przez nowo powstającą zabudowę, często o charakterze rozproszonym. Taki sposób zagospodarowania odbiera ptakom dawne żerowiska lub prowadzi do fragmentacji odpowiednich siedlisk.

Prawo międzynarodowe

• Dyrektywa Ptasia – Załącznik I
• Konwencja Berneńska – Załącznik II
• Konwencja Bońska – Załącznik II

Kategoria zagrożenia IUCN

• Polska Czerwona Księga Zwierząt (2001) – LC (ang. least concern)
• Czerwona lista gatunków zagrożonych IUCN – LC
• Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce (2002) – LC

Prawo krajowe

• ochrona ścisła (wokół gniazd orlików krzykliwych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 100 m, a okresowo (od 1.03 do 31.08) – w promieniu do 500 m od gniazda) gatunek wymagający ochrony czynnej

Orlik krzykliwy, fot....

Orlik krzykliwy, fot....

Orlik krzykliwy, fot....

Żerowisko orlika, fot....

Żerowisko orlika, fot.i...

Żerowisko orlika, fot.i...