Turystyka przyrodnicza to jedna z form turystyki poznawczej. Podstawą do jej rozwoju są nienaruszone lub w niewielkim stopniu przekształcone przez człowieka walory przyrodnicze, a głównym motywem podróży jest poznawanie, obserwowanie i podziwianie przyrody. Przedmiotem zainteresowania turystów mogą być zarówno poszczególne gatunki roślin i zwierząt jak i siedliska roślinne, formy geologiczne czy obszary interesujące ze względu na zachowane walory krajobrazowe. Pojęciu turystyki przyrodniczej odpowiadają spotykane w literaturze określenia nature tourism, wildlife tourism czy green tourism.
Pogranicze polsko-słowackie to tereny górskie - Karpaty. Znajduje się tam wiele cennych i interesujących walorów przyrodniczych, w tym rzadkie i prawnie chronione, m.in. najwyższą formą ochrony przyrody – w parkach narodowych. Jest to również obszar charakteryzujący się wybitnymi walorami kulturowymi.
Prezentowane w niniejszym raporcie dane to wynik badań przeprowadzonych w ramach projektu pn. „Turystyka przyrodnicza bez granic”, realizowanego przez partnerów: Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia” (Polska) oraz Detská organizácia Fénix, o.z. Územná organizácia Snina (Słowacja). Projekt realizowany jest w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska – Słowacja 2014-2020 dzięki wsparciu finansowemu udzielonemu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu państwa.
Realizując projekt, jego autorzy próbują się zmierzyć z problemem braku wspólnej zintegrowanej oferty związanej z dziedzictwem przyrodniczym na pograniczu polsko-słowackim. Głównym celem projektu jest wzmocnienie współpracy transgranicznej poprzez promocję i rozwój turystyki przyrodniczej na tym terenie. Nawiązuje to do celu szczegółowego Programu, którym jest zwiększenie poziomu zrównoważonego wykorzystania dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego przez mieszkańców i odwiedzających.
Celem badań było poznanie oczekiwań potencjalnych klientów w zakresie turystyki przyrodniczej. Ich wyniki mają służyć do przygotowania unikatowej oferty turystycznej, która będzie odpowiadać potrzebom rynku.
Badania były prowadzone w ramach projektu dotyczącego turystyki przyrodniczej na pograniczu polsko-słowackim w rozumieniu Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Słowacja Interreg V 2014-2020, a w szczególności w południowej części województwa podkarpackiego (powiaty: bieszczadzki, leski, sanocki, krośnieński, jasielski) oraz w północnej części kraju preszowskiego (powiaty: Snina, Humenne, Medzilaborce, Stropkov, Svidnik). Obszar ten w całości znajduje się na terenie Karpat, na północ (Polska) i na południe (Słowacja) od głównego ich grzbietu, będącego również głównym wododziałem europejskim oddzielającym zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego.
Obszar ten jest znany z interesujących walorów przyrodniczych, również tych wyjątkowo cennych i atrakcyjnych dla turystów. Wiele miejsc zostało objętych ochroną. Przykładowo utworzono na tym terenie trzy parki narodowe (Bieszczadzki Park Narodowy i Magurski Park Narodowy w Polsce oraz Park Narodowy „Połoniny” na Słowacji), parki krajobrazowe i rezerwaty przyrody.
Granica polsko-słowacka może być traktowana jako bariera, ale również jako element stymulujący nawiązywanie współpracy i prowadzący do kształtowania się więzi transgranicznych. Na pograniczu polsko-słowackim przeważają więzi dwukierunkowe oparte m.in. o współpracę w dziedzinie ochrony przyrody. Kraje te mają bogate doświadczenia w zakresie wspólnych działań w obszarze przyrodniczym . Z drugiej strony turystyka jest jednym z najważniejszych sektorów gospodarki na pograniczu polsko-słowackim . Badania ruchu turystycznego pokazują, że aktywny wypoczynek i poznanie walorów przyrody należą do najważniejszych celów przyjazdu na teren pogranicza polsko-słowackiego . Wydaje się więc, że wskazane są dalsze działania obu stron w relacji turystyka-ochrona przyrody. Niniejsze opracowanie stanowi niewielki wkład w rozwój turystyki przyrodniczej na tym terenie.
Wyniki znajdują się w raporcie, który można pobrać poniżej.
