Odlot bocianów

Odlot bocianów białych (Ciconia ciconia) z krajowych lęgowisk rozpoczyna się już od połowy sierpnia. Przed rozpoczęciem trudu migracji pochodzące z najbliższej okolicy ptaki gromadzą się w godzinach popołudniowych na żerowiskach. Ilość przylatujących podczas takich spotkań ptaków stale wzrasta, a kolejne zebrania trwają coraz dłużej. Są to tzw. „sejmiki bocianie”, w których bierze udział nawet 50 ptaków. Czasami w skupiskach dochodzi do utarczek i walk na śmierć i życie. Dało to początek wielu opowieściom i fantastycznym wyjaśnieniom tego zjawiska.

Najpierw przystępują do wędrówki ptaki dorosłe, które z różnych powodów w danym roku nie wyprowadzały lęgów. Następną grupę podróżnych stanowią ptaki pochodzące z bieżącego roku. Dla około 30 proc. ptaków z tej grupy trudy wędrówki okażą się na tyle ciężkie, że zginą zanim dotrą do celu. Po upływie 5-10 dni od odlotu, rozpoczynają migrację ptaki dorosłe, które odbyły lęgi. Najpóźniej odlecą ptaki, które przystąpiły do wysiadywania ze znacznym opóźnieniem. Odbywa się to nawet dopiero w pierwszych dniach września. W październiku i listopadzie, po około 3-4 miesiącach wędrówki bociany kończą swoją podróż, docierając na afrykańskie zimowiska.

Podczas wędrówki przez Europę ptaki pokonują przeciętnie 150-200 km dziennie, z prędkością ok. 45 km/godzinę, ale zdarzają się przeloty na dwukrotnie dłuższych dystansach. Bociany lecą zwykle na wysokości 1000-2500 m. W Afryce, gdzie prądy powietrzne sprzyjają przelotom, kiedy powietrze się ochłodzi, co zdarza się wieczorem lub przy załamaniu pogody, bociany zmuszone są do lądowania, często w miejscach przypadkowych. Mimo, iż na sawannach afrykańskich jest obfitość pokarmu, szczególnie w postaci żyjących tam bezkręgowców (głównie owadów), to na bociany czeka wiele niebezpieczeństw ze strony miejscowych drapieżników.

Według naukowców jedną z przyczyn migracji bocianów jest zlodowacenie, które w przeszłości występowało na terenach lęgowych ptaków. Przesuwanie się lodowca na południe wymuszało na nich poszukiwanie terenów, gdzie mogłyby przetrwać niekorzystne dla nich warunki środowiskowe. W ten sposób przemieszczając się dotarły do Afryki. W momencie, gdy lodowiec zaczął zanikać ptaki wracały na północ.

Źródła: Ekologia, Bocianopedia
Fot. M. Pociask, M. Sebastianka